Voordat we verdergaan met advies geven, is het goed om eerst stil te staan bij wat de arbeidsmarkt precies inhoudt. Je bent momenteel werkzoekend en actief op de arbeidsmarkt, maar wat betekent dat precies?
De arbeidsmarkt is de plek waar vraag naar en aanbod van arbeid samenkomen. In de meeste gevallen is dit geen fysieke plek, maar een abstracte markt waarin werkzoekenden en werkgevers elkaar op verschillende manieren ontmoeten. Denk bijvoorbeeld aan online vacaturesites of netwerkbijeenkomsten. Soms kan de arbeidsmarkt echter ook meer tastbaar zijn, zoals tijdens een speeddate voor werkzoekenden of een netwerkborrel, waar werkgevers en potentiële werknemers elkaar persoonlijk kunnen spreken.
Zoals het woord “arbeidsmarkt” al aangeeft, wordt hier arbeidsvermogen aangeboden. Arbeidsvermogen, ofwel arbeidskracht, is het vermogen om werk uit te voeren. Wanneer een werkgever iemand in dienst neemt, krijgt deze een bepaalde mate van controle over hoe die arbeidskracht wordt ingezet. Dit noemen we beschikkingsmacht, waarbij de werkgever kan sturen hoe de werknemer zijn of haar arbeid uitvoert. In ruil voor die arbeid ontvang je als werknemer een beloning, namelijk het salaris.
De arbeidsmarkt vervult twee belangrijke functies. Ten eerste wordt hier de “prijs” van arbeid bepaald, oftewel het salaris dat een werkgever bereid is te betalen voor de inzet van een werknemer. Ten tweede zorgt de arbeidsmarkt voor de allocatie van arbeid, oftewel de verdeling van de beschikbare arbeidskrachten over de verschillende banen en sectoren.
Met deze basis in gedachten zullen we nu verder gaan met het verstrekken van gericht advies.
De verhouding tussen de werkgever en de werknemer
Laten we het onderhandelingsproces tussen werkgever en werknemer nader bekijken. Beide partijen opereren zelfstandig op de arbeidsmarkt, maar de machtsverhouding is vaak ongelijk. De werkgever heeft meestal een dominante positie wanneer het gaat om het vaststellen van arbeidsvoorwaarden. Dit betekent dat de werkgever meestal de regels bepaalt, en de werknemer heeft vaak weinig invloed op de inhoud van het contract. Voor veel werkzoekenden komt het neer op een eenvoudige keuze: accepteer het aanbod of sla het af. Er zijn echter uitzonderingen. Wanneer een werknemer beschikt over unieke vaardigheden of zeer gewilde specialisaties, kan de onderhandelingspositie veranderen. In zo’n geval zal de werkgever meer bereid zijn om aanpassingen te doen in de arbeidsvoorwaarden om de werknemer binnen te halen. Toch is dit in de praktijk zeldzaam. Voor de meeste werknemers is er vaak geen andere optie dan het aanbod te accepteren, vooral wanneer economische noodzaak meespeelt.
